Hoofdstuk 2

Weinig historische gegevens over Plechelmus

Plechelmusbeeld
Beeld Plechelmus

In het kader van deze geschiedschrijving is het belangrijk dat we wat historische gegevens opnemen over Plechelmus. Hij is tenslotte niet voor niets de beschermheilige van enkele parochies in deze omgeving.

De traditie betreffende Plechelmus, die na de afsplitsing van de parochie Rossum van Oldenzaal de kerkpatroon gebleven is, gaat tot in de Middeleeuwen terug.

Er is een Latijnse levensbeschrijving die enkele eeuwen na de dood van Plechelmus is geschreven. Deze beschrijving heeft daarom het karakter van een legende. Historisch zijn er weinig gegevens over de relatie van Plechelmus met Twente. De overlevering wil dat Plechelmus in deze omgeving het geloof heeft verkondigd met als middelpunt Oldenzaal.

Ongeveer 650 zou Plechelmus in Ierland, dat voor de missionering van West Europa van zulk een uitzonderlijke betekenis geweest is, of in Schotland zijn geboren.

De waarschijnlijk uit de tiende of elfde eeuw stammende levensbeschrijving van Plechelmus verhaalt dat deze van de Frankische hofmeier Pepijn van Herstal het verzoek heeft gekregen om binnen de rijksgrenzen het geloof te verkondigen.

Na door paus Sergius I tot bisschop gewijd te zijn, zou hij samen met Wiro en diaken Otgerus naar de Nederlanden gekomen zijn. De prediking van Plechelmus te Oldenzaal kan men uit deze levensbeschrijving moeilijk afleiden.

Professor Post heeft speciaal de overbrenging van Plechelmus’ relieken naar Oldenzaal in 954 als argument gebruikt. Dit zou wijzen op een daar levende Plechelmustraditie en niet zo maar een schenking van relieken, na de verwoestingen en plunderingen door de Noormannen.

Dit lijkt een niet onwaarschijnlijke veronderstelling, waarbij men moet aannemen dat Plechelmus niet een medewerker van Willebrord geweest is, maar een van zijn opvolgers, zoals Lebuînus. En dus komen wij zo, ondanks de daarmee strijdige gegevens van de bovenvermelde levensbeschrijving in de tweede helft van de achtste eeuw terecht, de tijd waarin de prediking van het geloof in deze streken moet zijn begonnen.

Bekend is dat Plechelmus geen vaste residentie had. Hij predikte het geloof vanuit de Pietersberg of Odiliënberg bij Roermond. Na zijn dood werd hij daar ook in de Onze Lieve Vrouwekerk begraven. Zijn relieken zijn later overgebracht naar Utrecht maar ook weer teruggebracht toen bisschop Hungerus uit Utrecht voor de Noormannen moest vluchten.

Gedurende de 9e en de 10e eeuw hebben deze gewesten veel geleden van de tochten van de Noormannen. Dat er bij plunderingen veel is verwoest is wel zeker en waarschijnlijk ook het kerkje van Oldenzaal. In de tweede helft van de 10e eeuw werd het in deze streken rustiger.

Enkele tientallen jaren later zijn ze weer teruggebracht naar Utrecht en daar zoekgeraakt. Bisschop Balderik heeft ze teruggevonden.

In 954 heeft bisschop Balderik de naam Plechelmus verbonden aan de van steen gebouwde kerk in Oldenzaal. Ook liet hij de relieken van Plechelmus naar deze kerk overbrengen. Het is geen bewijs dat Plechelmus in Twente het geloof heeft verkondigd want bij het stichten van een nieuwe kerk kwam het regelmatig voor dat willekeurige relieken werden overgebracht.

Rond 1960 heeft men hiervan ook aan de parochie Rossum een relikwie geschonken.

Wel is zeker dat reeds vanaf de middeleeuwen de Plechelmus viering door het overbrengen van de relieken is bevorderd. Momenteel wordt nog steeds op de 15e juli zijn feestdag gevierd.

In Oldenzaal stond nu één van de negen collegiale kerken van het bisdom Utrecht (vijf kapittelkerken stonden in Utrecht en de overige in Oldenzaal, Deventer, Tiel en Emmerik). De Plechelmuskerk was daarmee een van de hoofdkerken van het bisdom geworden.

Naar: Geschiedenis | hoofdstuk 1 | hoofdstuk 3